کار اتوماسیون ساختمان عبارت از:
بررسی، پایش پیگیری، نظارت، کنترل، دقت، تنظیم و مراقبت و نشان دادن عملکرد سیستم هایی است که در ساختمان به منظور ایجاد و خط رفاه، امنیت و ارمندی، صرفه جویی در انرژی، پویایی ساختمان و یا به عبارتی ایجاد و حفظ ایمنی و ارمندی[1] ، سبزی[2] و پویایی و فعال بودن[3] میباشد.
حرفهای های امور مدیریت ساختمان، سیستم مدیریت ساختمان، نیز باور دارند که: کار اتوماسیون ساختمان عبارت از پایش و زیرنظر داشتن سیستمهایی چون: مکانیکی، ایمنی و ارمندی، اعلان و اطفاء حریق روشنایی، گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع و غیره در ساختمان میباشد عمدهترین کار سیستم های تحت پایش و نظارت و مدیریت یک سیستم اتوماسیون ساختمان چیست؟
- حفظ هوای مورد نظر در محدوده های مورد نظر و تعیین شده
- روشن و خاموش کردن روشنایی بر مبنای حضور افراد در محل مورد نظر
- پایش وکنترل عملکرد کلیه وسایل، تجهیزات و سیستم های مورد نظر در ساختمان
- اعلان و اخطار در صورت بوجود آمدن هرگونه مشکل و از کارافتادن و یا خاموش شدن سیستم های تحت پوشش و کنترل دستاندرکاران سیستم اتوماسیون ساختمان[4] باور دارند که ساختمانهای مجهز به BAS در مقایسه با دیگر ساختمان هایی که دارای سیستم کنترل نمی باشند، دارای هزینه های کمتر و پایین تری در مصرف انرژی و نگهداری و تعمیرات دارند.
مرکز تکنولوژی آفرش[5]
گروه کارشناسان تکنولوژی اتوماسیون ساختمان، در شرکت آفرش نیز باور دارند که در سیستم اتوماسیون ساختمان مواردی وجود دارد که میباید به شرح آنها پرداخته شود، فراتر آنکه وقتی یک «شرکت یکپارچه ساز سیستم های هوشمند[6]»، سرمایه گذاران صنعت ساختمان را تشویق به استفاده از سیستم های اتوماسیون ساختمان در انواع پروژه های ساختمانی خود اعم از هتل ها، بیمارستان ها، ساختمان های اداری، تجاری، مسکونی، فرودگاه ها، و غیره می نماید بایسته است که نه تنها به شرح اجزاء تشکیل دهنده سیستم های اتوماسیون ساختمان بپردازد که حتماً درخصوص منافع نصب و بکارگیری این سیستم توضیحات بهتر، روشن تر و قانع کنندهای داده شود زیرا اگر منافع یک سیستم اتوماسیون ساختمان را نمی توان به راحتی و روشنی و پیش از کسب آگاهی از مکانیزمی که این سیستم را به حرکت درمی آورد بدرستی درک نمود و لذا علت و انگیزه تهیه این نوشتار از سوی مرکز تکنولوژی آفرش نیز برپایه همین ذهنیت و وظیفه بوده است و کوشش شده است که در زیر به اختصار ولی روشن و ساده به شرح موارد بایسته ای که میتوانند عامل اصلی شناسایی سیستم اتوماسیون ساختمان باشد، پرداخت:
- اتوماسیون ساختمان به چم و معنی چیست؟
- مفهوم کنترل و تحت کنترل در سیستمهای اتوماسیون ساختمان
- دگرگونی پیوسته و یا گواش ساختمانهای هوشمند
- واژگانی که باید در اتوماسیون ساختمان به خاطر سپرده شود
- سیستم های اتوماسیون ساختمان چگونه کار میکنند
- سیستم های اتوماسیون ساختمان چه می تواند انجام دهد
- نقش کنترلرها در اتوماسیون ساخمان
- منفعت بکارگیری سیستم های اتوماسیون ساختمان در چیست؟
- صرفه جویی و پس انداز
- ایجاد آسایش و پویایی
- سازگاری با محیط زیست، ایجاد رابطه دوستانه
اتوماسیون ساختمان به چم و معنی چیست؟[7]
اتوماسیون ساختمان بگونه ای عمده و وسیع به شبکه سیستم های مرکزی نرم افزاری و سخت افزاری پایش و کنترل برای سیستم های تجهیزات ساختمان شامل برق، روشنایی، گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع تأسیساتی آبرسانی و غیره میباشد. در واقع زمانی که تجهیزات و وسایل بصورت خلل ناپذیر و پیوسته پایش و کنترل می گردد لذا شرایطی برای ساختمان ها بوجود می آید که زندگی و کار را در آنها مطمئن تر دلپذیرتر و ارمندتر و پویاتر می سازد.
فراتر آنکه وضعیت بهینه ای که توسط اتوماسیون بوجود می آید شرایطی فراهم می سازد تا تیم مدیریت تجهیزات ساختمان بتوانند راهکارهای قابل اطمینان و پایدارتری برای کاهش هزینه های انرژی انتخاب نمایند.
چهار وظیفه با خویشکاری عمده سیستم اتوماسیون ساختمان عبارت است از:
- کنترل زیست بوم (محیط) ساختمان
- کارکرد سیستم ها براساس حضور افراد در ساختمان و نیاز به مصرف انرژی
- پایش و تصحیح خویشکاری سیستم ها
- به صدا درآوردن آژیرها و دادن علایم و اعلانها به زمان نیاز
آنچه میتوان درباره منافع اتوماسیون ساختمان بیان داشت این است که در سطح بالای عملیاتی و حد عالی خویشکاری بیگمان ساختمان هایی که به سیستم اتوماسیون ساختمان مجهز می باشد سبزتر و کاربرد دوست تر و آسان کارتر[1] از ساختمانی است که دارای سیستم های کنترلی و یا مدیریت اتوماسیون ساختمان نمی باشد مفهوم کنترل و تحت کنترل در سیستم های اتوماسیون ساختمان جزء مهم و کلیدی در یک سیستم اتوماسیون ساختمان کنترلر نامیده می شود، این جزء مهم عبارت از رایانه ای ویژه و کوچک است که می تواند نقش قابل توجهی از هر سیستم اتوماسیون ساختمان ایفا نماید درحالی که ما طریقه کار این جز که مهم را در انتهای این نوشتار خدمتتان عرضه خواهیم کرد، اما شاید در اینجا درک اپلیکیشن این کنترلرها از اهمیت قابل قبولی برخوردار باشد.
در واقع آنچه به اختصار می توان درباره کنترلرها بیان داشت این است که کنترلرها به تنظیم کار وسایل گوناگون در ساختمان می پردازند، که این بطور سنتی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- سیستم های مکانیکی
- سیستم های الکتریکی
- سیستم های آبرسانی و جریان سیالات
- سیستم های گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع
- سیستم های روشنایی
- سیستم های حفاظتی و ایمنی (ارمندی)
- سیستم های نظارت و پایش
- سیستم های کنترل ارمندی
- سیستم های اعلان حریق
- سیستم های کنترل آسانسورها
برای آنکه بتوان از اهمیت کنترل آگاه شد شاید اگر سیستم های قدیمی را به خاطر بیاوریم میتواند به این آگاهی یاری رساند، بطور مثال اگر به یک سیستم گرمایشی مثلاً بخاری هیزم سوز نظر بیفکنیم چنین بوده است که هیچکس نمیتوانسته ساختمان خود را بوسیله بخاری هیزمی به درستی گرم نماید و در سطح دلخواهی در آن آرامش داشته باشد زیرا در واقع هم تنظیم درجه حرارت امکان پذیر نبوده است و هم جلوگیری از هدر رفتن دود و یا ضرر و انتشار آن در سطح ساختمان و محیط زیست از این سخت تر فراهم آوردن سوخت که در واقع نیاز به کار سخت و فیزیکی داشته است!
شتاب تکنولوژی در یکصد و پنجاه سال اخیر:
با گذشت یکصد و پنجاه سال پرشتاب فناوری اینک شاهد سیستم های گرمایشیای هستیم که میتواند با در اختیار داشتن کنترلرهای هوشمند به تنظیم درجه حرارت هر محوطه، اتاق و هر جا که نیاز باشد بپردازد، تنظیم بسیار دقیقی که هم آسایش و آرامش مردمان را به همراه دارد و هم میتواند صرفه جویی قابل توجهی در تأمین این شرایط مطبوع داشته باشد برجستگی سیستم های کنترل گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع و از آن فراتر سیستم های مدیریت ساختمان در این است که قادر است بگونه ای هوشمندانه، با مشاهده عدم حضور و وجود افراد در ساختمان و بویژه در شبها دارای برنامه تقلیل مصرف انرژی ویژهای باشد و با مصرف حداقل انرژی شرایط قابل قبولی را فراهم نماید.
تکنولوژی زمان ما دارای چنان توانی است که یک سیستم اتوماسیون ساختمان میتواند به دلیل هوشمند بودن چنان شرایطی در ساختمان بوجود آورد تا هر ساختمان آنچه را که لازم است از خود بیاموزد.
یک سیستم مدرن اتوماسیون ساختمان مدرن امروزی چنان به رویت و نظارت بر وسایل مختلفی که تحت کنترل دارد میپردازد تا درک کند که چگونه میتوان به بهینه کردن حداکثر راندمان بپردازد.
آنچه اکنون در پهنه صنعت اتوماسیون ساختمان مطرح است و اهمیت دارد فقط به این خلاصه نمی شود که چگونه میتوان هوای مطبوع و دلپذیری را با حداقل مصرف انرژی ایجاد نمود و این پروسه را توسط یک سیستم خودکار و اتوماتیک ایجاد نمود.
آنچه اینک از یک سیستم اتوماسیون ساختمان هوشمند انتظار میرود این است که سیستم بتواند از اینکه چه فرد یا افرادی در زمانهایی مختلف وارد اتاقها می شوند یا در واقع افراد در چه زمانی در اتاقها و یا سالن ها و فضاهای مختلف ساختمان تجمیع دارند و یا حتی اینکه کدام مناطق در ساعتهای خاصی شلوغ تر میگردد و نیاز به گرمایش یا سرمایش در حد مطبوع دارند آگاهی داشته باشد، اینکه بطور مثال یک ساختمان مجهز به سیستم اتوماسیون ساختمان دارای چنان توانایی و خردی باشد که بطور مثال خود بیاموزد که بطور مثال یک ساختمان اداری در چه ساعت کار خود را آغاز میکند تا با آگاهی از شرایط هوای داخل ساختمان (گرمایش یا سرمایش) و اینکه باید در بدو ورود افراد به ساختمان، هوای مطبوعی وجود داشته باشد و با محاسبه زمانی که نیاز دارد تا درجه حرارت موجود را به درجه حرارت مطلوب برساند کار خود را درست در زمانی محاسبه شده و قبل از آنکه افراد وارد ساختمان شوند چنان آغاز نماید که افراد به محض ورود به اناق کار خود از درجه حرارت مناسب و مطبوعی بهره مند گردند، در واقع اکنون آنچه از یک سیستم اتوماسیون ساختمان انتظار میرود فقط وقتی قابل اکتساب است که آن سیستم هوشمند بوده و خود بتواند با توجه به آمار و اطلاعات و دانشی که از حیطه تحت مدیریت خود یعنی ساختمان دارد با مصرف حداقل انرژی و درست در زمان مناسب به انجامش این مهم بپردازد و هم از این رو می باید اینگونه از ساختمانهای خودکار یا اتوماتیک را «ساختمانهای هوشمند[2]» نام نهاد، ساختمان هایی که برپایه رشد سریع و هر روزه فناوری هوشمندتر و تواناتر می گردند.
سیستم اتوماسیون ساختمان به معنی انجامش، کنترل، پایش، نظارت و راهبری سیستم های گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع، ایمنی و اعلان حریق[3] ، کنترل و مدیریت روشنایی[4] و غیره نیست، آنچه اکنون از یک سیستم اتوماسیون ساختمان انتظار میرود داشتن سیستمی است که می تواند از خود ساختمان بیاموزد و از آمار و اطلاعات و داشتن و تجربه ای که دارد و آموخته است برای ایجاد یک ساختمان پویا[5] ، سبز[6] و ایمن و ارمند[7] از آن بهره مند گردد، و این درست همان محقق کردن اندیشه و بینش انسان در طول قرنها و هزاره هاست ک میخواسته و کوشیده است تا «سرپناهی هوشمند» چون خویش داشته باشد ساختمانی که دیگر جامد و بیتفاوت و مصرف کننده نباشد، و به نیابت از انسان محیطی را فراهم آورد که هم خود را مدیریت کند و هم برای خالق خود «انسان» شرایط مطلوب و مورد نظر رو مدیریت نماید. لذا چنین سیستمی دیگر یک سیستم کنترلر کننده و پایشگر و ناظر و غیره نیست و لذا باوجود خود چنان ویژگی ای به ساختمان می دهد که بتوان آن را خانه های هوشمند[8] و یا به عبارت کلی سرپناه های هوشمند نامیده و این در واقع شرکت های فعال و سازنده جهانی چون هانیول را برآن داشته است که حال در پایان سال 2018 میلادی تشکیلات مستقلی نباشد که نامی درخور خود دارد؛ اتوماسیون ساختمان نیز همانند فناوریهای دیگر در زمان زندگی ما متحول و دگرون شده است سیر تکامل این فناوری نشان می دهد که بطور مثال در دهه 50 میلادی ساختمانهایی که بصورت خودکار و یا اتوماتیک مدیریت می شوند وابسته به کنترل های پنوماتیک بودند که در آن هوای فشرده عامل تبادل برای رویت و کنترلرها در سیستم بودند.
اما چیزی نپایید که در دهه 80 میلادی میکروپروسسورها که دارای ابعادی کوچک بودند و قیمت مناسبی نیز داشتند کار اتوماسیون ساختمان را متحول نمودند، در واقع ترقی سطح کنترل از هوای فشرده به کنترل های آنالوگ و سپس دیجیتال چیزی نبود که نتوان به آن یه انقلاب یا تحول بزرگ لقب نداد زیرا که این انقلاب خود پیامدهایی داشت که برخلاف برخی از انقلاب ها دارای پیامد بسیار ارزنده ای بود زیرا که یک دهه بعد پروتکلهای باز[9] چهره خود را نشان داد و از دل تکنولوژی نوین سر برون آورد، پروتکل های باز یا زبان های مشترکی که باعث شد تا صنعت کنترل یا تجهیزات تحت کنترل در صنعت ساختمان بتوانند در واقع با هم ارتباط برقرار سازند و آنگاه که هزاره سوم فرا رسید، فناوری بیسیم شرایطی فراهم آورد تا اجزاء سیستم ها بتوانند بدون اتصالات کابلی و غیره هموند یکدیگر شوند و با ارتباط با هم دنیای جدیدی را در جهان بوجود آورند جهانی که بشر آرزوی آن را داشت، رسد آدمی به جایی که بجز خدا نبیند/ تو نگر که تا چه حد است مکان آدمیت و بدینگونه، انسان توانست با داشتن سرپناه هوشمند دنیای دیگری برای جهان تدارک ببیند ساختمان های هوشمندی که حال می توانند خود باعث بوجود آمدن شهرهای هوشمند و سرزمین هوشمند و شاید جهان هوشمند شوند!!
واژگان حرفهای های صنعت اتوماسیون ساختمان می باید با آن آشنایی داشته باشند.
- سیستم مدیریت ساختمان و همچنین سیستم کنترل ساختمان، اینها هر دو عبارتها و واژگان مصطلح و معمول تری هستند که برای سیستم هایی که به کنترل تجهیزات ساختمان می پردازند گفته می شود، گرچه آنها اجباراً و لزوماً سیستم های اتوماسیون نمی باشند.
- سیستم اتوماسیون ساختمان عبارت از زیرمجموعه سیستم های کنترل و مدیریت فوق است و می تواند بخشی از (BMS) یا (BCS) بزرگتر باشد اما در ضمن باید گفت که مدیریت ساختمان و اتوماسیون ساختمان اکنون چنان در سالهای اخیر با هم همپوشی دارند که مردم آگاه از آنها بگونه ای همسان استفاده می کنند.
- سیستم مدیریت انرژی و سیستم کنترل مدیریت انرژی عبارت از سیستم هایی هستند که بگونه ای ویژه ارتباط با مصرف انرژی، موارد سنجش یعنی به اصطلاح و به زبان فرانسه که در ایران مصطلح شده «کنتور» و غیره دارد. در واقع در اینجا نیز همپوشی قابل توجهی میان آنچه (BAS) انجام میدهد با کار (EMS) وجود دارد که میتوان این دو را مترادف یکدیگر و به عبارتی هم معنا دانست.
- کنترل دیجیتال مستقیم در واقع عبارت از نوآوریای است که بوسیله میکروپروسسورهای کوچک و ارزانی در دهه 80 میلادی عرضه گردید شاید بتوان گفت که عبارت از متد یا روشی است که توسط آن اجزاء یک سیستم دیجیتال با هم ارتباط برقرار می سازند.
- اینترفیس اپلیکیشن برنامه نویسی عبارت از واژگانی رایج در برنامه نویسی کامپیوتر است که کدی را معرفی می کند که به شرح چگونگی ارتباط میان دو نرم افزار و یا تعداد بیشتری از راه ها می پردازد. در واقع آنچه برای برخی از واژگان پیچیدگی ایجاد میکند این است که تکنولوژی چنان متحول می شود که بتوان حدس زد که در چه نقطه ای نیاز به استفاده از واژگان جدید می باشد، مضافاً اینکه ما اغلب با حرفهای هایی در کشورهای مختلف روبرو می شویم که از واژگان مختلفی استفاده می کنند اما هنوز هم قادر به ایجاد ارتباط با هم می شوند.
- سیستم های اتوماسیون ساختمان چگونه کار می کنند و یا به عبارتی:
کار سیستم های اتوماسیون ساختمان چیست؟
یک (BAS) ساده دارای پنج اجزاء الزامی است.
- سنسورها
- کنترلرها
- پروتکل های ارتباطات
- داشبورد یا اینترفیس کاربر
- سنسورها- عبارت از وسایلی هستند که برای اندازه گیری مقادیر هتل خروجی CO2،درجه حرارت، رطوبت، روشنایی یا حتی تحت اشغال بودن اتاق بکار می روند.
- کنترلرها- کنترلرها در واقع مغز سیستم ها تلقی می گردند. کار کنترلرها گرفتن دیتا یا آمار از کلکتورها بوده و تنظیم گرفتن درباره چگونگی پاسخگویی یا عکس العمل سیستم است.
- وسایل خروجی- کار اینها، حمل فرامین از کنترلرها می باشد. بطور مثال وسایلی چون رله ها و اکچوترها یا راهاندازها و غیره
- پروتکل های ارتباطی (ارتباطات)- این را باید در واقع زبان گفتگوی میان اجزاء (BAS) تصور نمود و مثال روشن این پروتکل ارتباطی را می توان بکنت، لون ورک و غیره معرفی نمود.
- داشبورد یا اینترفیس کاربر- در واقع این را می توان به اینترفیس های که ما برای ارتباط با (BAS) بکار می بریم مثال زد. داشبورد نیز عبارت از جایی است که آمار ساختمان گزارش داده شده است.
مرکز فناوری آفرش
Afaresh Technology Center
دکتر عباس اکبری
[1]User Friendly
[2]Smart Buildings or Intelligent Buildings
[3]Fire Safety & Fire Alarm
[4]Lighting Control & Management
[5]Productive
[6]Green
[7]Safe
[8]Smart Homes
[9]Open Protocols
دیدگاه خود را بنویسید